We mogen er trots op zijn dat ons eilandje zo geliefd is bij zoveel mensen. Maar dat stelt ons ook voor een grote uitdaging. Dag in dag uit worden we ermee geconfronteerd dat het een enorme uitdaging is om de leefbaarheid van Schiermonnikoog in stand te houden. En dan met name op het gebied van wonen.

Wonen

Sinds jaar en dag is het woning- aanbod op Schiermonnikoog een hoofdpijndossier. Momenteel kent de lijst van woningzoekenden ruim honderd namen. Toch hebben we niet bepaald stil gezeten de afgelopen raadsperiode en dat begint zijn vruchten af te werpen. De bouw van zestien woningen ‘om de oost’ is afgerond. En de vervolgplannen voor deze locatie liggen klaar. Daarnaast wordt er ook al gekeken naar de herontwikkeling van de Oude Centrale. En de gemeente zal zeer binnenkort soortgelijke plannen voor inbreiding moeten maken voor onder andere de busgarage en het gebouw van de Boelensschool. Tegelijkertijd wordt er keihard gewerkt om eindelijk een definitieve oplossing te vinden voor de meer dan 80 woningen waarvan het gebruik ter discussie staat.

Bovendien is in de afgelopen raadsperiode de grens van maatschappelijk en/of economisch gebonden zijn bij de aanschaf (of huur) van een particuliere woning enorm verhoogd. En hoewel daarover veel discussie was, en mensen overtuigd moesten worden dat hun huis zijn waarde behield, is inmiddels alweer pijnlijk duidelijk geworden dat deze grens nog niet hoog genoeg is.

In het nieuwe bestemmingsplan ‘Dorp’ ligt de nadruk op de leefbaarheid van ons dorp, iets waar Samen voor Schiermonnikoog grote waarde aan hecht. Het oude dorp moet weer zoveel mogelijk bewoond worden, ook in de winter. We moeten zuinig zijn op het beschermd dorpsgezicht, met zijn overtuinen, en de groenstroken in het dorp.

Welk verkiezingsprogramma van de laatste jaren je er ook bij pakt, en hoeveel moeite er ook aan besteed wordt, keer op keer blijkt dat de oplossing voor kleinschalig en betaalbaar wonen niet afdoende is. Op initiatief van Samen voor Schiermonnikoog zijn tijdens de afgelopen raadsperiode dan wel de woonlasten afgenomen, door de afvalstoffenheffing fors te verlagen, maar ook de komende vier jaar moeten we er weer zorg voor dragen dat het eiland bewoonbaar blijft voor mensen met alle soorten portemonnees.

Want het – binnen afzienbare tijd – uitblijven van geschikte huisvesting zorgt ervoor dat jongeren niet op het eiland blijven. En daarmee verdwijnt een nieuwe generatie eilanders, terwijl onze gemeenschap jonge eilanders én personeel nodig heeft. Ook voor deze laatste groep zal er, samen met de ondernemers, op korte termijn een oplossing gevonden moeten worden, mogelijk op de boerenerven.

Initiatieven zoals het project WaddenWonen bieden hierbij mogelijk perspectief. De inzet van WaddenWonen is het coöperatief realiseren van passende en blijvend betaalbare woonruimte voor inwoners. Aan de gemeente Schiermonnikoog de taak om samen met onze woningbouwcoöperatie dit soort initiatieven alle steun te bieden om tot een goede oplossing te komen. Hierbij moet er scherp gekeken worden naar de demografische ontwikkelingen op het eiland; een toename van eenpersoonshuishoudens zou bijvoorbeeld moeten leiden tot een toename van daarvoor bestemde woningen.

Wat de oplossing ook is, de Gemeente Schiermonnikoog moet er alles aan doen om onze woningzoekenden zo snel mogelijk aan een betaalbare woning te helpen. Daarbij moeten we ons goed beseffen dat op ons eiland niet dezelfde economische wetten gelden als aan de vaste wal; schaars goed vraagt om een andere aanpak. Onze gemeente staat er financieel goed voor, dus is er maar één juiste keuze: fors investeren in wonen, en daarmee in de leefbaarheid van Schiermonnikoog. In de verkiezingsprogramma’s van de toekomst mag dit geen heet hangijzer meer zijn!

Onderwijs

In ons vorige verkiezingsprogramma schreven we al dat de situatie binnen het onderwijs nooit een reden voor jonge gezinnen mag zijn om het eiland te verlaten. Het moet zelfs een reden zijn om zich hier te willen vestigen. Wij zijn dan ook blij dat het leer- en ontwikkelcentrum (LOC) voor kinderen van nul tot en met zestien jaar er daadwerkelijk gaat komen. Goed onderwijs is inmiddels nog steeds de basis van een sterke eilander samenleving en de toekomst van onze eilander jeugd.

Het is dan ook mooi om te zien dat ook de Schier Academy aansluiting vindt bij het LOC. Waarmee er zelfs middelbaar beroepsonderwijs wordt aangeboden op het eiland, voor eilander jeugd vanaf zestien jaar. Daarnaast heeft deze Academy een aanzuigende werking voor jeugd van de vaste wal.

Ook het ontbreken van goede kinderopvang mag nooit een reden voor jonge gezinnen zijn om het eiland te verlaten. Landelijk staat de kinderopvang onder druk en ook lokaal merken wij dat de – zeer gewaardeerde – leidsters het niet kunnen bolwerken. Het moet een doel van het LOC zijn om ook voor onze jongste eilanders een blijvende oplossing te bieden, waarbij er iedere dag passende opvang geboden kan worden.

Net als wonen vraagt dit onderdeel van leefbaarheid om een andere investering dan je op de vaste wal zou doen. Dus ook in scholing en opvang van onze jongste eilanders zal de gemeente Schiermonnikoog fors moeten investeren. Samen voor Schiermonnikoog maakt zich er hard voor dat we aan het einde van de raadsperiode terugkijken op een feestelijke opening van het LOC, in een nieuw schoolgebouw, met passend onderwijs voor ieder kind.

Jeugd- en jongerenwerk

Aan het begin van de afgelopen raadsperiode was er een hoop onzekerheid wat betreft de invulling van het jeugd- en jongerenwerk. Met de komst van de buurtsportcoach en de sportcoördinator raken steeds meer jongeren in beweging. Daarnaast geeft Lytje Willem een invulling aan een groot deel van het jeugd- en jongerenwerk, en heeft deze stichting de vertrouwde jongens- en meidenclub, kinderdisco’s en jeugdsoos in de Kittiwake nieuw leven ingeblazen. Met deze samenwerking heeft de gemeente een structurele oplossing gevonden, met als direct gevolg dat de Kittiwake zodanig verbouwd gaat worden dat de jeugd hun geliefde eigen ‘honk’ terugkrijgt.

Het is voor Samen voor Schiermonnikoog nog steeds de wens dat het jeugdparlement terugkeert. Met de komst van de kinderburgemeester is een goede eerste stap gezet. Dat er naar de jeugd geluisterd wordt, blijkt uit de plannen voor een te realiseren skatebaan. Het betrekken van de jeugd bij de politiek moet te allen tijde een doel blijven.

Ouderenzorg

Schiermonnikoog is en blijft de participatiesamenleving bij uitstek en de unieke rol die de thuiszorg en mantelzorg daarbij spelen is van ongekend belang, net als de rol van de eilander ouderenzorg. De realisatie van het nieuwe Koningshuis - en daarmee de koffiekamer waar onze ouderenzorg dagelijks aanwezig is - is een grote bijdrage voor de leefbaarheid van onze ouderen.

Het blijft de wens van Samen voor Schiermonnikoog om onze ouderen zo lang mogelijk op het eiland te laten wonen, in hun eigen woning. Binnen het huidige landelijke zorgstelsel is het faciliteren van 24-uurs zorg een grote uitdaging. Samen voor Schiermonnikoog wil verkennen wat commerciële partijen hierin lokaal zouden kunnen betekenen. Want als blijkt dat gemeentelijke investeringen niet afdoende zijn om deze voorzieningen in leefbaarheid te faciliteren, is misschien het zoeken naar marktpartijen de oplossing. Als we écht stappen willen zetten, zullen we dit onderwerp anders moeten aanvliegen dan het in het verleden gebeurd is.

Sociaal-cultureel

Het samen-gevoel komt op Schiermonnikoog enorm tot uiting in het feit dat iedereen wel ergens vrijwilliger is, bij de KNRM, brandweer, begrafenisvereniging, sportclubs, etc. Vaak zelfs binnen meerdere organisaties, waarbij jong en oud elkaar treffen. We moeten ons blijven beseffen hoe bijzonder dit is en de eilander verenigingen en stichtingen daar waar noodzakelijk en mogelijk is steunen.

Het samen-gevoel is ongetwijfeld ook de reden waarom ons eiland zo rijk is aan velerlei verenigingen, stichtingen en clubs. Het is in dat kader mooi dat het hierboven genoemde nieuwe Koningshuis inmiddels ook een thuis is voor ’t Heer en Feer en de schildersclub. Om het cultureel aanbod nog verder te vergroten, ziet Samen voor Schiermonnikoog kansen om het oude Reddingsboothuis met de Willem Horsman te verbouwen tot een nautisch centrum.

De corona-pandemie heeft pijnlijk zichtbaar gemaakt hoezeer we als eiland afhankelijk zijn van de toerist. Niet alleen economisch deed de crisis pijn, maar de oorverdovende stilte tijdens de lockdowns heeft ons ook overduidelijk laten zien dat als je de toerist weghaalt, je de angel uit de Schiermonnikoger maatschappij trekt.

Toeristische visie

Daar waar winkelen nog wel kon, was het niet meer leuk en gezellig. De aanblik van lege terrassen en restaurants was mistroostig. De streken waren akelig leeg. Want zelfs al kan je je wel eens storen aan druk fietsbellende schoolkinderen; wat kan je ze missen, als ze er niet zijn. En op het activiteitenstrand, waar het zou moeten krioelen van de sportende en plezier hebbende toeristen, kon je een kanon afschieten.

Tot onze spijt heeft corona landelijk verdeeldheid gezaaid in de maatschappij. En die tendens is zeker niet aan Schiermonnikoog voorbijgegaan. Hierbij moet ook de gemeente Schiermonnikoog de hand in eigen boezem steken. In een tijd waarin communicatie sowieso al lastig was, is het de gemeente onvoldoende gelukt om naar ieders tevredenheid met de ondernemers in gesprek te blijven. De inspanningen waren er, maar het is niet voldoende gebleken.

Samen voor Schiermonnikoog wil erop hameren dat we ons er gezamenlijk non stop bewust van moeten zijn hoe belangrijk ondernemers voor ons eiland zijn. Al was het maar voor de werkgelegenheid op het eiland. De gemeente zal zich onophoudelijk sterk moeten maken voor een zo gunstig mogelijk ondernemersklimaat, waarbij heldere communicatie en het blijven denken in mogelijkheden en niet in beperkingen de crux is.

Met deze denkrichting in gedachte heeft Schiermonnikoog de afgelopen raadsperiode de toeristische visie vastgesteld; een goede samenwerking van ondernemers, VVV, Natuurmonumenten en de gemeente. Zo valt te lezen: “Er komen jaarlijks rond de 300.000 bezoekers naar het eiland. Voor de eilanders, maar ook voor de gasten, is het belangrijk dat de waarden van het eiland behouden blijven. Tegelijk is Schiermonnikoog voor zijn leefbaarheid volledig afhankelijk van het toerisme. We kunnen dus niet het risico lopen dat Schiermonnikoog sluipenderwijs minder aantrekkelijk wordt voor de gast van de toekomst.”

Dit klinkt mooi en het opstellen van de toeristische visie is een prima start, nu wordt het tijd om ernaar te handelen. Samen voor Schiermonnikoog zal er scherp op zijn dat het toeristisch beleid op het eiland wordt uitgevoerd in lijn met deze visie.

Een andere mooie samenwerking die is gerealiseerd, met de bijdrage van gemeente Schiermonnikoog, is de totstandkoming van informatiecentrum het Baken. Met de realisatie van dit centrum heeft het toeristisch product een mooie receptie gekregen, een startpunt voor de bezoeker van ons eiland.

Het is voor Schiermonnikoog van belang dat eenieder zich welkom voelt en dat we geen elite-eiland worden. Schoolreisjes, dagjesmensen, natuurliefhebbers, de zakelijke markt, verblijfsrecreanten; alle doelgroepen hebben ieder hun eigen toegevoegde waarde voor Schiermonnikoog en het eiland moet dan ook voor hen allemaal aantrekkelijk blijven.

Dat de toeristenbelasting het afgelopen jaar is verhoogd was noodzakelijk. Het onderhoud van het eiland en het bewaken van de leefbaarheid is immers niet een post die we alleen als eilanders kunnen dragen. Onze gast zal daar op de een of andere manier aan moeten meebetalen. Maar we moeten er daarbij voor waken dat we de gast met een kleinere portemonnee niet van ons vervreemden.

Mobiliteit

Een andere passage uit de eerdergenoemde toeristische visie is dat wij met ons dorp onlosmakelijk verbonden zijn met ons toeristisch product. “Het hele eiland, van duin tot polder, is ons toeristisch product. Een aantrekkelijk dorp vormt hiervan een belangrijk onderdeel. Wij richten ons op het benadrukken van het authentieke dorp, bijvoorbeeld door de autoluwheid te versterken.” Uit de enquête die is gehouden rondom de ontwikkeling rond het Melle Grietjespad is gebleken dat een overgrote meerderheid van onze eilanders de verkeerssituatie in ons authentieke centrum als problematisch ervaart.

Hoewel we in de afgelopen raadsperiode geen overeenstemming hebben weten te bereiken over hoe dit op te lossen, is dus wel meer dan duidelijk geworden dat het anders moet. Ook de komende raadsperiode gaat Samen voor Schiermonnikoog deze discussie niet uit de weg. In het verleden is de discussie heftig geweest. En zoals hierboven in het programma al besproken, verdiende de manier waarop niet altijd de schoonheidsprijs. Maar als een paal boven water staat dat de oplossing er nog niet is, terwijl het overgrote deel van de eilanders die wel zoekt. Er zal dus een goed plan voor een autoluwer dorp uitgewerkt moeten worden. We hebben namelijk met elkaar ons authentieke dorp te beschermen. Voor onszelf en voor de gast.

Veerverbinding

Ook belangrijk voor onszelf en onze gast is onze bereikbaarheid. Voor ons liggen sombere vooruitzichten ten aanzien van de baggermogelijkheden van de veerverbinding. En al lijkt het nog ver weg, de nieuwe concessie voor deze veerverbinding komt ook steeds dichterbij. Wij moeten als gemeente goed nadenken en meedenken over onze bereikbaarheid in de toekomst. Nieuwe tijden vragen om nieuwe benaderingen, waarbij bereikbaarheid én gastvrijheid leidend blijven. Over vier jaar moeten we onszelf daarvan hebben verzekerd.

Vier jaar geleden schreven wij dat we op korte termijn de mogelijkheden in de zogeheten eigen achtertuin moesten gaan verkennen. Desalniettemin is het in de afgelopen raadsperiode veelvuldig gegaan over grotere vraagstukken op het gebied van duurzaamheid, met onderwerpen als grote windmolens en waterstof. Hoewel wij als partij onderkennen dat dit belangrijke vraagstukken voor de toekomst zijn, vinden wij nog steeds dat we de oplossingen eerst kleinschalig dichter bij huis moeten zoeken en ze in gezamenlijkheid moeten aanpakken.

Als kleinste gemeente van Nederland kunnen wij hier en daar een prachtige voorbeeldfunctie vervullen, maar we hoeven zeker niet altijd op de muziek vooruit te lopen. De toon van dit verkiezingsprogramma heeft wel duidelijk gemaakt dat als je überhaupt geen huis kunt krijgen, het je ook niet zo vreselijk veel uitmaakt op welke vorm van energie dat huis verwarmd wordt. Je moet immers eerst een dak boven het hoofd hebben, voordat je er een zonnepaneel op kunt leggen. Dit neemt niet weg dat we ons moeten blijven afvragen hoe we op Schiermonnikoog zelf energie kunnen opwekken.

Tegelijkertijd zijn er lokaal wel heel fraaie kleinschalige ontwikkelingen. Enkele mooie initiatieven zijn de enorme toename van het aantal zonnepanelen, de plannen rondom reststromen waarbij het eigen afval wordt verwerkt tot nieuwe energie, en het duurzame maaibeleid van Natuurmonumenten en gemeente. En natuurlijk het biodiverse ondernemen door onze zuivelboeren, meer in overeenstemming met de natuur op het eiland.

Er liggen ook nog mooie initiatieven in het verschiet, zoals het doel om het eiland verpakkingsplasticvrij te maken en het initiatief van de (horeca)ondernemers om hun transport duurzaam en elektrisch te organiseren. Zo ook het isoleren van woningen en bedrijven, om de energievraag te verlagen. De gemeente moet hierbij een stimulerende, faciliterende en voorlichtende rol blijven vervullen. Maar ook hier de focus houden op kleinschalige projecten waar we allemaal aan kunnen bijdragen en die direct toepasbaar en toegankelijk zijn, voor alle eilanders. We kunnen namelijk op kleine schaal al veel bereiken. Zonder het beeld voor de toekomst te verliezen.